Τι είναι η Αρθρωτική Διαταραχή;

Η Αρθρωτική Διαταραχή αναφέρεται στην παραγωγή των ήχων της ομιλίας, όταν οι ήχοι που παράγονται είναι λάθος και αντιστοιχούν σε μικρότερη ηλικία.

Οι λέξεις, δηλαδή, δεν αρθρώνονται σωστά, πολλές φορές μέχρι του σημείου να γίνεται δυσκατάληπτος ο λόγος του παιδιού από τρίτους (οι γονείς και τα οικεία πρόσωπα ωστόσο, 

μαθαίνουν να κατανοούν αυτά που το παιδί θέλει να πει). Ο λόγος ενός παιδιού με διαταραχή στην άρθρωση είναι συχνά ιδιαίτερα χαριτωμένος, γεγονός που καθυστερεί συνήθως και την επίσκεψη στο λογοθεραπευτή. Δεν παύει εντούτοις να συνιστά δυσκολία στο λόγο που πρέπει οπωσδήποτε να έχει αποκατασταθεί πριν το παιδί ενταχθεί στο δημοτικό σχολείο.

Οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται στην προσχολική ηλικία του παιδιού και μπορεί να είναι μακροχρόνιες. Ενώ οι διαταραχές της άρθρωσης συχνά δε συνοδεύονται από καμία άλλη διαταραχή.

Τι είδους λάθη γίνονται σε μια διαταραχή της άρθρωσης;

Στη Διαταραχή της άρθρωσης, φωνήματα και συλλαβές υφίστανται αλλοιώσεις, όπως για παράδειγμα:

Παραλείψεις (π.χ. ‘λύβι’, αντί ‘μολύβι’)

  

Παραφθορές (π.χ. ‘νε[R]ο’ αντί ‘νερό’)

Αντικαταστάσεις (π.χ. ‘φέλω’ αντί ‘θέλω’)

Ενθέσεις (π.χ. ‘φραγητό’ αντί ‘φαγητό’)

Άλλες διαδικασίες απλούστευσης ομιλίας…

Η μεγαλύτερη συχνότητα σφαλμάτων διαπιστώνεται στην εκφορά των συριστικών (‘σ’, ‘ζ’, ‘τσ’, ‘τζ’, ‘ψ’ και ‘ξ’), των οδοντικών (‘θ’ και ‘δ’) και του ‘ρ’. Παρόμοια φωνολογική σύγχυση μπορεί, ωστόσο, να παρατηρηθεί και στους υπόλοιπους φθόγγους της γλώσσας. Στα φωνήεντα συναντά κανείς τα λιγότερα σφάλματα. Κάποιες φορές, υπάρχουν δυσκολίες με το ‘ε’ αλλά πολύ αραιά.

  

Μέχρι ποια ηλικία επιτρέπονται τα σφάλματα στην άρθρωση;

Όταν τα παιδιά εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τις στρατηγικές απλούστευσης (πχ. το ‘σ’ προφέρεται ως ‘χ’) πέραν της ηλικίας των 4½ - 5 ετών, ο γονιός πρέπει να ανησυχήσει. Κι αυτό γιατί είτε κάποιο πρόβλημα μορφολογίας ή / και φυσιολογίας των οργάνων φώνησης και άρθρωσης ταλαιπωρεί το παιδί και δεν το αφήνει να προχωρήσει στην άρθρωσή του, είτε η ικανότητα ακουστικής διάκρισης και φωνολογικής ενημερότητας είναι ελλιπής, είτε απλά το παιδί έχει εθιστεί σε μια συγκεκριμένη διαδικασία απλούστευσης και αρνείται πεισματικά να εξελίξει το λόγο του. Κάποιες μάλιστα φορές ο εθισμός αυτός ενισχύεται από σχόλια του τύπου «Τι χαριτωμένα που τα λέει!», όταν το παιδί παραφθείρει ή αντικαθιστά κάποιον ήχο/ήχους καθώς μιλά. Ωστόσο, πριν την είσοδο στο δημοτικό σχολείο η ομιλία κάθε παιδιού θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει εντελώς, έτσι ώστε να μπορέσει το παιδί να μυηθεί με επιτυχία στην ανάγνωση και τη γραφή και να αποφύγει τα κοροϊδευτικά σχόλια των συμμαθητών και άλλων παιδιών που εύκολα τραυματίζουν την παιδική ψυχή.

Τι πρέπει να κάνω όταν το παιδί δεν αρθρώνει καθαρά;

Οι διαταραχές άρθρωσης πρέπει να αποκαθίστανται με λογοθεραπεία πριν μπει το παιδί στο σχολείο. Ωστόσο πολλά παιδιά μπαίνουν στο σχολείο με έντονη φωνολογική σύγχυση και συμπτωματολογία διαταραχής άρθρωσης. Το πρόβλημα τότε αναμένεται να ‘μεταφερθεί’ και στον γραπτό λόγο. Εάν η διαταραχή της άρθρωσης είναι έντονη, η κατάκτηση του γραπτού λόγου εμφανίζει τόσες δυσκολίες, ώστε καθίσταται αδύνατη. Επιπλέον, το παιδί φορτίζεται ψυχολογικά με αρνητικό συναίσθημα καθώς η ομιλία του γίνεται αντικείμενο σχολίων και χλευασμού από τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης. Η κακή ψυχική υγεία του παιδιού, απόρροια του τρόπου ομιλίας, της επικοινωνιακής και μαθησιακής του ανεπάρκειας και των συναισθηματικών πιέσεων που δέχεται, ενδέχεται να οδηγήσει σε δευτερογενή προβλήματα λόγου, όπως παγίωση συμπτωμάτων τραυλισμού ή σε άρνηση λεκτικής έκφρασης (επιλεκτική αλαλία).

Αντιμετώπιση

Σκοπός της λογοθεραπείας είναι, μέσω συγκεκριμένων τεχνικών και μεθόδων, να εκμαιεύσει το φθόγγο που υπολείπεται, να εξασκήσει κι εν συνεχεία, να αυτοματοποιήσει τις κινήσεις εκείνες του συστήματος της ομιλίας, οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες γίνονται υποσυνείδητα, όπως και τη βελτίωση της ακουστικής διάκρισης των φθόγγων για τη γρηγορότερη κατανόηση και σωστότερη αναπαραγωγή τους.